Wraz z upływem czasu maratończycy często umniejszają ból, który czuli na mecie. Badacze z UJ wykazali, że gdy w momencie badania nic im nie dolegało – ból ten określali jako mniejszy, niż był w rzeczywistości. W przeciwnym razie przypominali sobie poprawnie.
Wykazały to prace Zespołu Badania Bólu kierowanego przez dr. hab. Przemysława Bąbla z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Kilka lat temu krakowscy badacze przeprowadzili eksperyment na maratończykach, który był jedynym dotąd badaniem pamięci bólu, odnoszącym się do wysiłku fizycznego. Badacze sprawdzali wówczas, jak maratończycy pamiętają ból odczuwany na mecie po trzech i sześciu miesiącach od zakończenia biegu. W najnowszym badaniu postanowili sprawdzić dwa czynniki, które mogą wpływać na pamięć bólu maratończyków: ewentualny ból odczuwany podczas odpamiętywania (przywołania tego, co zapamiętaliśmy) i czas, który upłynął od biegu (tydzień i miesiąc).
„W naszych poprzednich badaniach okazało się, że ból wywołany przebiegnięciem maratonu pamiętany jest po trzechi sześciu miesiącach jako słabszy i mniej nieprzyjemny, niż badani oceniali go na mecie. Nie stwierdziliśmy wówczas różnic w pamiętaniu bólu po trzech i sześciu miesiącach. Chcieliśmy więc sprawdzić, czy zniekształcenia pamięci tego typu bólu pojawiają się wcześniej: po tygodniu i miesiącu” – mówi dr hab. Przemysław Bąbel.
W eksperymencie wzięło udział 127 maratończyków – uczestników 15 PZU Cracovia Maraton. 85 proc. badanych stanowili mężczyźni, a średni wiek badanych wyniósł nieco ponad 33 lata. Wszyscy badani już na mecie maratonu za pomocą specjalnych skal najpierw oceniali ból, który odczuwali. Potem – po upływie tygodnia lub miesiąca – poprzez ankiety elektroniczne ponownie oceniali intensywność i nieprzyjemność bólu. Zarówno tego, który odczuwali na mecie; jak również tego, który czuli aktualnie.
Okazało się, że uczestnicy badania niedoszacowywali intensywność i nieprzyjemność bólu, który odczuwali na mecie, tylko jeśli w momencie samego badania bólu już nie czuli. Jeśli jednak czuli ból, ten wspominany oceniali tak samo, jak zaraz po ukończonym maratonie.
Znaczenie miał również czas. Efekt niedoszacowania widoczny był szczególnie u tych maratończyków, którzy ukończyli bieg przed miesiącem.
„Związek aktualnie odczuwanego bólu z pamięcią różnych rodzajów bólu był już stwierdzany wcześniej, ale nasze badanie jako pierwsze dowiodło, że brak odczuwania bólu w chwili odpamiętania jest przyczyną zniekształceń pamięci bólu. Mamy podstawy sądzić, że wynik ten nie jest specyficzny dla bólu wywołanego przez przebiegnięcie maratonu, ale i innych rodzajów bólu” – mówi dr hab. Przemysław Bąbel.
Ponieważ – jak mówi – pamięć bólu wpływa na przyszłe doświadczenia bólowe, wyniki badania sugerują, że pacjenci mogą być bardziej skłonni do ponownego poddawania się bolesnej procedurze medycznej (np. kolonoskopii), gdy w chwili podejmowania decyzji nie będą odczuwać bólu. „Podobnie jak maratończycy chętniej powinni podejmować decyzję o udziale w kolejnym maratonie, jeśli nie odczuwają już bólu po poprzednim” – podkreśla dr hab. Przemysław Bąbel.
Badania sfinansowane ze środków Narodowego Centrum Nauki opublikowało pismo European Journal of Pain: doi:10.1002/ejp.1166.
