Rola i funkcja stawów krzyżowo-biodrowych – przegląd literatury.

Miednica jako łącznik miedzy górną częścią tułowia a kończynami dolnymi odgrywa bardzo ważną rolę dynamiczną w systemie szkieletowym oraz biomechanicznym człowieka. W pozycji stojącej pomaga w utrzymywaniu równowagi ciała oraz odpowiedniej koordynacji, co zapewnia minimalizację zmęczenia mięśni posturalnych i wydatku energetycznego. W trakcie lokomocji natomiast ułatwia transport sił wygenerowanych przez mięśnie między tułowiem a kończynami dolnymi. Za przebieg oraz jakość tych funkcji odpowiedzialne są przede wszystkim stawy krzyżowo biodrowe (SIJ- sacro iliac joint) (Zhueng i Watson, 1997).

W odróżnieniu do innych stawów człowieka w SIJ nie zachodzą ruchy czynne. Występuje natomiast wtórny ruch bierny kości krzyżowej względem kości biodrowej w czasie np. chodu czy akcji porodowej. Ruch ten może odbywać się wokół osi czołowej, pionowej lub skośnej. Wokół osi czołowej dochodzi do ruchu wahadłowego kości krzyżowej. Kiedy podstawa kości krzyżowej przemieszcza się ku przodowi to jej wierzchołek ku tyłowi bądź odwrotnie. Wokół osi pionowej zachodzi ruch rotacji kości krzyżowej, natomiast wokół osi skośnej ruch skręcenia kości. Ruchom kości krzyżowej towarzyszy jej ślizg w stosunku do kości biodrowej (Lewit, 2001). Ruchy te najczęściej ocenia się na podstawie badania manualnego (Van der Wurf i wsp., 2000) oraz z wykorzystaniem radiostereometrii (Sturessoni wsp.,2000).

Śledząc literaturę naukową od początku XX wieku zauważyć można, iż naukowcy początkowo skupili się na badaniach struktury anatomicznej SIJ analizując ich na wpół maziowy i włóknisty charakter, gdzie część maziowa tworząca przednią część stawu umożliwia mu pewien ograniczony ruch ślizgowy oraz rotacyjny, natomiast tylna włóknista pełni funkcję stabilizacyjną (Harrison DE i wsp, 1996). W późniejszym okresie dużą uwagę funkcji SIJ zaczęli poświęcać badacze różnych kierunków terapii manualnej, upatrując w nich często źródło zaburzeń czynności ruchu oraz bólu. Cechą wspólną wszystkich tych badań była subiektywna, palpacyjna diagnoza oraz terapia potwierdzana również subiektywną oceną terapeuty i pacjenta. Próby obiektywizacji badań 16 nad ruchomością SIJ jako jeden z pierwszych podjął Reynolds, stosując metodę stereoradiologiczną (RSA) w celu dokładnego zbadania ruchu. Metoda ta cechuje się wysoką dokładnością oraz uważana jest aktualnie za „złoty standard” oceny jakości ruchu w SIJ. Mimo dużej precyzji metoda ta jest mało dostępna w pracy klinicznej i jest zarezerwowana dla lekarzy, w związku z czym nie wpłynęła ona znacząco na zmianę diagnostyki dla potrzeb terapii manualnej. Z uwagi na ten fakt rozpoznanie oparte na technikach manualnych oraz sama terapia budzi po dziś dzień dużo kontrowersji oraz staje się źródłem sporów wśród wielu badaczy (McGrath, 2004).

Równolegle we wczesnych latach 90-tych dzięki pracom bioinżynierów oraz biomechaników, udało się skonstruować pierwsze modele 3D symulujące ruchy w obrębie miednicy (Dalstra i Huisker, 1991; Dalstra i wsp., 1995). W oparciu o te prace zaczęto powoli analizować ruchy w SIJ oraz całej miednicy podczas chodu, jak również stan napięcia więzadeł oraz siłę mięśni w trakcie transportu sił między górną a dolną częścią tułowia (Dalstra i Huiskes, 1995). Zauważono, iż przy założeniu że powierzchnie SIJ mogą prowadzić tylko do nieznacznego ich przemieszczenia, już niewielka zmiana ruchu w SIJ może mieć duży wpływ na przekazywanie obciążeń w obrębie miednicy, oraz całego tułowia (Dunning i wsp,. 2014; Ivanov i wsp., 2009; Zheng i wsp., 2007). Pod koniec ubiegłego wieku, część badaczy zaczęła analizować dokładniej rolę miednicy jako stabilizatora oraz jako centrum transferu sił generowanych przez mięśnie, między kończynami dolnymi a górnymi podczas różnych aktów ruchowych (Liebenson, 2004; Pool-Goudzwaard i wsp., 1998; Vleeming i wsp., 1990) oraz upatrywać zaburzenie tego transferu, jako bezpośrednią przyczynę dolegliwości bólowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego (Vleeming i wsp., 2008).

Literatura:

1. Dalstra M, van Erning L, Huiskes R. Development and validation of a three-dimensional finite element model of the pelvic bone. Journal of BiomechanicalEngineering 1995, 117(3):272–278.

2. Dalstra M, Huiskes R. Load transfer across the pelvic bone. Journal of Biome-chanics 1995;28(6):715–724.

3. Dufang S, Fang W, Dongmei W, Xiaoqin L, Qiugen W. 3-D finite element analysis of the ingluence of synovial condition in sacroiliac joint on the load transmission in human pelvic system. Medical Engineering & Physics 2014, 36:745-753.

4. Harrison DE, Harrison DD, Troyanovich SJ. The sacroiliac joint: a review of anatomy and biomechanics with clinical implications. Journal of Manipulativeand Physiological Therapeutics 1996, 20(9): 607–617.

5. Ivanov AA, Kiapour A, Ebraheim NA, Goel V. Lumbar fusion leads to increases inangular motion and stress across sacroiliac joint: a finite element study. Spine 2009, 34(5):162–169.

6. Lewit K. Anatomia czynnościowa oraz badanie radiologiczne kręgosłupa. Stodolny J. (red), Terapia manualna w rehabilitacji chorób narzadu ruchu. Zl „Natura”, Kielce, 2001, ss. 68-72.

7. Liebenson C. The relationship of the sacroiliac joint, stabilization musculature, and lumbo-pelvic instability. Journal of bodywork and movement therapies 2004,8:43-45.

8. McGrath MC. Clinical considerations of sacroiliac joint anatomy: a review of function, motion and pain. Journal of Osteopathic Medicine 2004; 7(1):16-24.

9. Pool-Goudzwaard A.L, Vleeming A, Stoeckart R, Snijders C. J & Mens J.M.A. Insufficient lumbopelvic stability: a clinical, anatomical and biomechanical approach to ‘a-specific’ low back pain. Manual Therapy 1998, 3(1): 12-20.

10. Sturesson, B, Uden, A., Vleeming, A. A radiostereometric analysis of movements of the sacroiliac joints during the standing hip flexion test. Spine 2000, 25(3): 364-368.

11. Van der Wurff P, Hagmeijer RH, Meyne, W. Clinical Test of sacroiliac joint. A systemic methodological review. Part I: reliability. Manual Therapy 2000, 5(1): 30-36.

12. Vleeming A, Stoeckart R, Volkers, ACW, Snijders CJ. Relation between form and function in the sacroiliac joint. Part 1: Clinical anatomical aspects. Spine 1990, 15(2): 130-132.

13. Vleeming, A, Albert, H, Östgaard, H, Sturesson, B, Stuge, B. European guidelinesfor the diagnosis and treatment of pelvic girdle pain. Eur. Spine J. 2008. 17:794–819.

14. Zheng N, Watson L. Biomechanical modelling of the human sacroiliac joint. Medical and Biological Engineering and Computing 1997, 35(2): 77–82.